O kasane-irome HIDEYOSHI

Teraz jest cena promocyjna! Zobacz!

Kasane-irome HIDEYOSHI 秀吉 = czerwony pomarańcz / 金赤 kin-aka / orange red + czarny / 黒 kuro / black

Człowiek pochodzący z biednej rodziny chłopskiej został głową kraju. . .

Toyotomi Hideyoshi (1536-1598) był jedną z najważniejszych postaci w historii Japonii.

Ukończył proces jednoczenia kraju rozpoczęty przez Odę Nabunagę.

Prawdopodobnie właśnie on zrobił największą karierę w całej historii Japonii. . .

  http://morimiya.net/

”Atak Hideyoshi do Chiń”  Ukiyo-e Utagawa Toyonobu 1883    歌川豊宣 ”新撰太閤記 秀吉中国大返し” 1883

 

Może więc dlatego Hideyoshi miał trochę nowobogacki gust i charakter. Uwielbiał luksus, ekstrawagancki styl, jaskrawe kolory jak czerwień i złoto.

Chodzić wolno nie umiał, wszystko musiał robić szybko, brakowało ma czasu. . .

Wymyślił bardzo awangardowy pawilon do ceremonii parzenia herbaty: mobilny, gdzie wszystko szybko można postawić jak się chce, ze złotem na ścianach i suficie oraz czerwonymi shoji i podłogą. Znajdujące się w nim utensylia do ceremonii były też ze złota.

Zaskakujący widzów i wtedy i dziś.

Hideyoshi zaprosił do niego cesarza i sam prowadził ceremonię herbaty.

Mówią, że pokój zaprojektował Rikyu, główny mistrz ceremonii herbaty.

Ciekawe, jak on do tego podchodził, czy musiał go zrobić na żądanie, wbrew własnemu gustowi, czy może traktował go jako pewnego rodzaju suki (umiłowanie i poszukiwanie piękna opartego na pragnieniu serca)?

Pierwsze wrażenie estetyki tego złotego pawilonu do ceremonii herbaty to antyteza wabi i sabi estetyki Rikyu.  (zob. opis kasane-irome Rikyu.)

Rikyu przecież kochał ascetyzm i czerń . . .  Ten złoty pokój prowadzi nas do przemyśleń nad relacją między Hideyoshi a Rikyu, i dalej nad dwoma nurtami estetycznymi płynącymi poprzez kulturę Japonii, które wyglądają na przeciwne, i które jakby reprezentują Rikyu i Hideyoshi . . .

Estetyki wabi oraz gōsō (bogate, ekstrawaganckie piękno) może mogą istnieć wtedy kiedy są razem, tak jak awers i rewers monety, śmierć i życie, ciemność i światło. . .

Każde ma ukryty głęboko wewnątrz element przeciwstawny.

             http://www.museum.or.jp

Złoty pawilon do ceremonii herbaty Hideyoshi (Muzeum MOA, rekonstrukcja)   黄金の茶室 (MOA美術館、復元)

 

W erze Azuchi-Momoyama (1573-1603), kiedy rządzili Nobunaga i Hideyoshi, wykonano przeważnie dla władców ogromną ilość wspaniałych przedmiotów, takich jak fusuma-e (obrazy na ścianach przesuwanych) lub maki-e (tradycyjna japońska sztuka dekorowania przedmiotów użytkowych, polegająca na prószeniu opiłków szlachetnego metalu na przedmioty pokryte laką).

Można sięgnąć głębi piękna w świetlistych i bogatych formach, kiedy uwzględnimy ich otoczenie – światło i cień.

Tak jak stwierdza pisarz Jun’ichiro Tanizaki, że japońskie piękno bazuje na ”grze odcieni półmroku o różnej intensywności”:

”Istotnie, to ciemność wydobywa urodę laki. . . .  Kiedy dzisiaj oglądamy szkatułki, pulpity do pisania albo półki kryte warstwami gładkiej, woskowej laki, ozdabiane jeszcze dodatkowo jaskrawą inkrustacją ze złotych lub srebrnych płatków (maki-e), wydają się nam irytujące, ba, wręcz niesmaczne w swej pospolitości. Ale spróbujmy wyobrazić sobie, że przestrzeń, w której znajdują się te przedmioty, pogrążyła się nagle w mroku, wszystko dokoła zostało pokryte czernią, a światło elektryczne lub promienie słoneczne zastąpiono pojedynczą lampą lub świecą. Okazałoby się, że te wyzywająco krzykliwe przedmioty nabierają głębi, zyskują dostojeństwo i wyrafinowanie . . .  Wyrobów z laki zdobionych malowidłami ze sproszkowanego złota nie ogląda się w całej okazałości, w pełnym świetle. Winny one spoczywać w ciemnym miejscu tak, żeby można było ku nim spoglądać od czasu do czasu, w miarę jak refleks bladego światła uwidoczni któryś z detali. Ich pyszne, bajecznie wzorzyste desenie pozostają w znacznej części w cieniu i każą nam jedynie domyślać się ledwie sugerowanych tajemnych głębi . . . ”

(”Pochwała cienia” Jun’ichiro Tanizaki, 1933)

http://vinfo06.at.webry.info

Grobowiec żony Hideyoshi w świątyni Kodai – w głębi widać posąg Hideyoshi  高台寺霊屋  奥に見えるのは秀吉の木像

 

W świecie bez elektryczności ludzie naturalnie żyli w ciemności po zachodzie słońca i byli bardziej wrażliwi niż dziś na taką ”grę odcieni półmroku o różnej intensywności”.

Złoto i czerwień mogły wyglądać inaczej niż dziś.

Złoty pokój do ceremonii herbaty w ciemności mógł lśnić niezwykle głębokim, tajemniczym pięknem . . .

Fascynacja ukryta w wabi Rikyu, cień utajona w gōsō Hideyoshi:

Guru mistrzów herbaty i przełożony wszystkich samurajów, obaj reprezentujący przeciwne nurty estetyczne, są jakby dwiema stronami jednej istoty. . .

Hideyoshi ufał i szanował Rikyu tak jak własnego ojca, ale w miarę czasu coraz bardziej się go bał i nienawidził.

Koniec nastąpił, kiedy Rikyu popełnił harakiri z nakazu Hideyoshi. A prawdopodobnie Hideyoshi później strasznie tego żałował . . .

 

MakiMaki kasane-irome z nazwą Hideyoshi ma pomarańczową czerwień, a w środku czerń, tak jak odwrotność koloru Rikyū.

https://www.kodaiji.com/makie.html

Drzwi z maki-e ze wzorem kamon (herb rodzinny) Hideyoshi       秀吉の家紋、桐紋が施された蒔絵の扉

 

貧しい農家出身の男が天下をとる。豊臣秀吉(1536-1598)、日本史上最高の大出世を成した男。

だからちょっと、今でいう成金趣味とか短期間にビジネスで成功したような人の性格に似たところあるかもしれない。

赤や金、華やかなものが大好き。歩くときは早足、ゆっくりじっくりなんて時間はない。

昔も今も、見る人をあっとびっくりさせる、黄金の茶室を考え出した。

壁も天井も茶道具も金ぴか、障子と床は燃える緋色。

組み立て式で、好きなところに運んで茶会ができるようにした。ここに天皇を招き、茶を立てたといわれている。

茶頭利休に作らせたというが . . . 、利休はどんな気持ちでこれを作ったのだろう。いやだったけど、しかたなく?それともこれもまた数寄の一種、ということで?

利休の美学、わびさびのアンチテーゼのように一見思われる、この金と緋の茶室。

この茶室を見るたびに、秀吉と利休の関係、そしてふたりが代表する日本文化の根底を流れる二つの相反するように見える美学について、思いをはせないわけにはいかない。

わびと豪壮は、実は、コインの表裏のように、死と生のように、闇と光のように、対になって始めて存在するものなのかもしれない。お互いに、お互いの要素を内包しているものなのかもしれない . . . 。

秀吉の生きた安土桃山時代の豪華絢爛な襖絵や蒔絵は、そのもの自体も美しいけど、そのおかれている状況、光と闇を考慮に入れて見て、はじめてその美の深みがわかる。

谷崎潤一郎が言うように、日本の美学は「陰翳の濃淡」という、なにかつかみどころのないものの上に成り立っているからだ。

「事実、『闇』を条件に入れなければ漆器の美しさは考えられないと云っていゝ。. . . 派手な蒔絵などを施したピカピカ光る蝋塗りの手箱とか、文台とか、棚とかを見ると、いかにもケバケバしくて落ち着きがなく、俗悪にさえ思えることがあるけれども、もしそれらの器物を取り囲む空白を真っ黒な闇で塗り潰し、太陽や電燈の光線に代えるに一点の燈明か蝋燭のあかりにして見給え、忽ちそのケバケバしいものが底深く沈んで、渋い、重々しいものになるであろう。. . .  つまり金蒔絵は明るい所で一度にぱっとその全体を見るものではなく、暗い所でいろいろの部分がときどき少しずつ底光りするのを見るように出来ているのであって、豪華絢爛な模様の大半を闇に隠してしまっているのが、云い知れぬ餘情を催すのである。」

(谷崎潤一郎 陰翳礼賛)

今日のように電気がなく、日が落ちればただ暗い世界に住んでいたころ、人々は光と闇の濃淡にもっと敏感で、金や緋はまるで今と違ったように見えただろう。

暗闇に浮かぶ金色の茶室は、ただならぬ幽玄さを醸し出していたかもしれない。

利休のわびの中に秘められた情熱、秀吉の豪壮の中に潜む闇。

天下の茶人と天下の武将、対極的な美学を代表するふたりは、表と裏のような関係。

秀吉は利休を、わが父のように尊敬し頼りにしていたが、恐れ、疎むようになっていく。

そして破局、利休の切腹後、秀吉は痛く後悔したという . . . 。

 

MAKIMAKI カサネ色目HIDEYOSHI-RIKYUと逆、金赤に黒地の裏。